Eleştirel Düşünce
Eleştirel Düşünememe Bir Eksiklik midir?
Normalde bir eksiklik değildir.
Düşüncemizde zafiyet olarak ortaya çıkan durumlar aslında, belirli faydaları sağlamak üzere var olan özelliklerdir.
Örneğin, dış dünyadan gelen büyük miktardaki veriyi işleyebilmek için sınırlı bir bilgi işleme kapasitesine sahibiz. Dış dünyadan bilgiyi almamızın sebebi, ihtiyaçlarımızı karşılayacak ve hayatta kalmamızı sağlayacak kararları verip harekete geçebilmektir. Bu kararların mükemmel olmasındansa yeterince iyi ama hızlı olması daha önemlidir. Hızlı karar vermek için dışarıdan algılanan tüm bilginin değil, kritik görülen bilginin bilinçli düşünme seviyesinde işlenmesi sağlanmıştır. Diğer yandan dışarıdan ne kadar fazla bilgi alabilirsek o kadar iyidir; mümkün mertebe bir şeyi kaçırmamış oluruz. Bu yüzden algılanan bilginin büyük bir kısmı bilinçli düşünce seviyesinde dikkate alınmaz. Mekanizma, olabildiğince büyük miktarda bilgiyi dış dünyadan alacak ama bunların sadece önemli olanlarını bilinçli düşünce seviyesinde işleyecek şekilde çalışmaktadır.
Duygularımız, güdülerimiz, düşünce şekillerimizin arkasında yatan mantık anlaşıldığında da benzer faydalar rahatlıkla görülebilir. Zafiyet olarak ortaya çıkan durumlar bu faydalar için ödenen bedellerden ibarettir.
Özetle, eleştirel olmayan düşünüş normal ve tabii bir durumdur. Tabii olmayan durum eleştirel düşünce durumudur.
Binlerce yıldır bu faydalar karşılığında ödenen bedel çok küçük kalmış, problem olmamıştır. Ne yazık ki, son 2 asırdır yaşanan gelişmeler sonucunda ödenen bu "bedel" göze batar hale gelmiştir. İnsan beyni artan bilgi miktarı ve ortaya çıkan özel durumlar karşısında yetersiz kalıyor.
Sorunların kaynağı insan düşüncesi değil değişen çağın getirdiği problemlerdir. Artık yeteneklerimizi uygun bir dünyada yaşamıyoruz.
Eleştirel düşünce, böyle bir dünyada daha sağlıklı kararlar verebilmek için önerilen bir beceri ama anormal bir beceri. Normal insan düşüncesine ters, bu yüzden de zorlayıcı. Tüm insanların bu beceride uzmanlaşacağını beklemek gerçekçi olmayacaktır. Diğer taraftan herkesin problemlerin farkında olması ve problemlerin çözümünde farklı yollarla da olsa bu beceriden faydalanmaya çalışması gerekli.